"Lá đỏ" - Nguyễn Đình Thi, Dự cảm Việt Nam chiến thắng
22 Tháng 12 2013 lúc 9:03
“LÁ ĐỎ”- NGUYỄN ĐÌNH THI, DỰ CẢM VIỆT NAM CHIẾN THẮNG
LÊ KHÁNH MAI
LÊ KHÁNH MAI
Nguyễn
Đình Thi là một nghệ sĩ lớn, một tài năng toàn diện đặc biệt bởi năng
lực sáng tạo và thành công trên nhiều lĩnh vực nghệ thuật. Ông viết tiểu
tuyết, truyện ngắn, tiểu luận, phê bình văn học, viết kịch, soạn nhạc
và sáng tác thơ. Ở thể loại nào cũng tạo được dấu ấn đặc sắc.
Riêng
với thơ, Nguyễn Đình Thi là một trong số những người luôn đi tiên phong
trong việc thể nghiệm tìm kiếm khai phá con đường mới cho thơ Việt Nam.
Kết hợp nhuần nhuyễn sáng tạo giữa thơ truyền thống với hiện đại, thơ
Nguyễn Đình Thi đằm thắm, tinh tế, giàu nội tâm nhưng cũng sắc sảo đầy
thuyết phục bởi tư duy trí tuệ.
Cảm hứng chủ đạo trong thơ
Nguyễn Đình Thi là cảm hứng về đất nước. Ông viết về đất nước gian khổ
đau thương quật khởi và ngời sáng với chiều sâu lịch sử và mang tính
khái quát bởi tầm cao thời đại. Và chính những bài thơ đất nước đã làm
nên vóc dáng nhà thơ.
“Lá đỏ” là một trong số những bài thơ
như thế được viết trước khi những đoàn quân Việt Nam bước vào chiến
dịch Hồ Chí Minh vĩ đại, giải phóng hoàn toàn miền Nam nhưng đã tiên cảm
được thắng lợi tất yếu của dân tộc.
LÁ ĐỎ
Gặp em trên cao lộng gió
Rừng lạ ào ào lá đỏ
Em đứng bên đường, như quê hương
Vai áo bạc, quàng súng trường
Đoàn quân vẫn đi vội vã
Bụi Trường Sơn nhoà trời lửa
Chào em,em gái tiền phương
Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn.
Nguyễn Đình Thi
Chỉ
bằng tám câu thơ mà Nguyễn Đình Thi đã tái hiện cả một cuộc hành quân
vĩ đại của dân tộc ta trong cuộc chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc –
cuộc hành quân trên đường Trường Sơn, tiến vào Sài Gòn, giải phóng Miền
Nam , thống nhất đất nước. Nguyễn Đình Thi như có duyên nợ với Trường
Sơn. Vào những thập niên 30 của thế kỷ này, gia đình ông ở Luang Prabang
Lào, đã vượt từ Tây Trường Sơn sang Đông Trường Sơn trở về Việt Nam
sinh sống. Và, theo ghi chép trong cuốn sổ tay ông để lại: vào cuối năm
1974 đầu năm 1975 ông được đi dọcTrường Sơn đến đất Nam Bộ. Nêu lên chi
tiết này để thấy rằng bài thơ “Lá đỏ”được viết khi nhà thơ trực tiếp đến
và sống với Trường Sơn, nó minh chứng cho sự chân thực và sống động
của “chất liệu Trường Sơn” trong bài thơ “Lá đỏ”.
Trường Sơn theo cảm nhận của Nguyễn đình Thi trước hết là một thiên nhiên hùng vĩ và tươi đẹp:
Gặp em trên cao lộng gió
Rừng lạ ào ào lá đỏ
Nhà thơ đứng trên đỉnh Trường Sơn “lộng gió”, nơi
không gian khoáng đạt, ở một thế đứng có thể mở được tầm nhìn rộng lớn,
bao quát. Nhà thơ Tố Hữu từng viết “Trường Sơn đông nắng tây mưa/ Ai
chưa đến đó như chưa rõ mình” (Nước non ngàn dặm). Thì đây , Nguyễn Đình
Thi đã đứng ở trên cao của dải Trường Sơn, không chỉ “rõ mình” ông còn
nhận ra sức mạnh của dân tộc Việt Nam, nhận ra thiên nhiên Trường Sơn
đẹp lạ lùng: “Rừng lạ ào ào lá đỏ”. Bao nhiêu người
làm thơ về Trường Sơn. Bao nhiêu tâm tính, vẻ đẹp, sắc màu Trường Sơn
đã được nhiều nhà thơ khai thác. Vậy mà những chiếc lá đỏ rực nổi bật
giữa màu xanh điệp trùng của đại ngàn Trường Sơn lại chỉ “bay” vào thơ
của Nguyễn Đình Thi. Thật kỳ diệu và ngỡ ngàng. Cơn cuồng phong đã làm
nên trận mưa lá đỏ ào ào tuôn đổ hào phóng và mãnh liệt như sức sống của
Trường Sơn. Màu đỏ của lá phối lên bức tranh thiên nhiên nên thơ và
hoành tráng, khảm vào tâm cảm chúng ta, lay động miền sâu thẳm tình yêu
đất nước. Trường Sơn trở thành một địa chỉ thiêng liêng vì đó cũng là
con đường dân tộc Việt Nam ra trận.
Đoàn quân vẫn đi vội vã
Bụi Trường Sơn nhoà trời lửa
Con
đường ấy đầy gian khổ, khắc nghiệt. “Đoàn quân vẫn đi vội vã” với muôn
bướcchân mạnh mẽ điệp trùng, hối hả, nối dài như rung chuyển núi rừng,
làm “nhoàt rời lửa”, đạp bằng khó khăn, vượt lên
nắng nôi, lửa đạn để tiến lên phía trước. Câu thơ diễn tả quang cảnh
cuộc hành quân hào hùng thần tốc, gợi lên một không khí sử thi ở giai
đoạn cuối của cuộc chiến tranh chuẩn bị Tổng tiến công và nổi dậy đồng
loạt giải phóng hoàn toàn miền Nam.
Trong bối cảnh chung đó hiện lên một hình ảnh đẹp, một biểu tượng về cuộc chiến tranh nhân dân –“em gái tiền phương”, nữ
chiến sĩ giao liên hay cô gái thanh niên xung phong. Sự có mặt của cô
gái trên đỉnh Trường Sơn nơi tuyến đầu Tổ quốc đã nhắc với mai sau về
cuộc chiến đấu toàn dân tham gia, trong đó có những người con gái trẻ
trung xinh đẹp mảnh mai, mà lẽ ra họ sinh ra để được sống yên bình.
Em đứng bên đường, như quê hương
Vai áo bạc, quàng súng trường
Thơ
ca những năm chống Mỹ đã khắc hoạ nhiều tư thế dáng đứng của người Việt
Nam, như: dáng đứng của anh giải phóng quân trên đường băng Tân Sơn
Nhất tạc vào thếkỷ ( thơ Lê Anh xuân). Tư thế của “O du kích nhỏ dương
cao súng, Thằng Mỹ lênhkhênh bước cúi đầu” (Thơ Tố Hữu). Nhà thơ Nguyễn
Đình Thi đi dọc TrườngSơn, gặp cô gái tiền phương đứng ở bên đường, ông
vội vàng ghi lại bằng thơ cái hình ảnh rất tiêu biểu, rất đặc trưng,
sáng ngời chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Cái hình ảnh “vai áo bạc, quàng súng trường” rất
đỗi bình dị gần gũi, thân thương như hình ảnh quê hương. Hình ảnh ấy
cũng là tâm điểm nổi bật giữa rừng Trường Sơn ào ào lá đỏ, như một dấu
son lịch sử.
Nhưng đoàn quân nối dài vô tận không
ngừng nghỉ, nhà thơ – người chiến sĩ chỉ kịp ghi nhận cái hình dáng quê
hương rồi gửi lời chào và hẹn gặp:
Chào em, em gái tiền phương
Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn
Người
đứng lại bên đường như cột mốc, như điểm tựa và đoàn quân ra đi mang
theo niềm vui phơi phới, niềm tin tất thắng. Sài Gòn, cái đích của cuộc
tiến công đã rất gần, con đường đi đến chiến thắng chẳng còn bao xa.
Sài Gòn, điểm hẹn của bao thế hệ Việt Nam. Lời chào, lời hẹn ấy chứa
đựng nhiệt huyết của tuổi trẻ, của lý tưởng độc lậptự do, của niềm lạc
quan tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng.
Bài thơ “Lá đỏ” của
Nguyễn Đình Thi là một bài thơ rất thành công trong hệ thống những bài
thơ viết về đất nước của ông và của cả nền thơ. Các yếu tố nghệ thuật
chính làm nên thành công của “Lá đỏ” là hình ảnh, nhịp điệu và ngôn ngữ
thơ.
Về hình ảnh: Bài thơ nêu ba hình ảnh: lá đỏ, em gái
tiền phương và đoàn quân như những tâm điểm và đặc tả, có sức khái quát
cao về vẻ đẹp của đất nước con người Việt Nam. Đặc biệt hình ảnh lá đỏ
tạo cảm giác mạnh, mang ý nghĩa biểu trưng cho những dự cảm, dự báo về
thắng lợi tất yếu của dân tộc.
Về nhịp điệu: Trong 8 câu
thơ có 7 câu là thể lục ngôn ( 6 âm tiết) vì vậy về cơ bản là nhịp điệu
của bước chân hành quân dồn dập, vững bền, chắc khoẻ. Riềng câu thứ ba
có 7 âm tiết, khiến bài thơ chuyển nhịp đột ngột giữa chừng, tạo nên âm
vực trầm tĩnh lắng sâu trong giây lát, như thể bước chân hành quân sững
lại, ngỡ ngàng khi bất chợt gặp người em gái giữa Trường Sơn, rồi người
chiến sĩ lại hoà vào đội ngũ, hối hả lên đường, vì mục tiêu cuối cùng
là hướng về Sài Gòn.
Về ngôn ngữ: Câu chữ của bài thơ rất
chân thực. Cuộc sống chiến trường sôi động, khắc nghiệt nhưng cũng rất
trữ tình hiện lên một cách tự nhiên không một chút bóng bẩy, hào nhoáng.
Bởi những lời thơ ấy đi ra từ một con người nặng lòng với đất nước quê
hương.
Chiến tranh đã lùi xa hơn 30 năm, nước non liền một
dải. Con người Việt Nam đang cuốn vào nhịp sống hiện đại phát triển kinh
tế, xây dựng đất nước, hội nhập quốc tế với bao bận rộn, lo toan. Mỗi
khi đọc lại bài thơ “Lá đỏ”, hay nghe ca khúc do nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ
từ bài thơ này của Nguyễn Đình Thi, lại thức dậy trong chúng ta những
tình cảm thiêng liêng cao đẹp: Tình yêu Tổ quốc, niềm tự hào về truyền
thống cha ông. Tình cảm ấy chính là nội lực để người Việt Nam bước tiếp
vững vàng trên chặng đường mới hôm nay.
Báo Văn nghệ Hội Nhà văn VN, số 18+19, Ngày 1- 5- 2010
- Đặng Quang Long, Lê Khánh Mai, Nguyễn Trương và 62 người khác thích điều này.
Hoang Giap Ton Khen cụ Nguyễn Đình Thi khác chi "khen phò mã tốt áo". Tên tuổi ông đã tự đủ lời khen rồi, nhà thơ, nhà văn..cũng toàn năng LKM ạ!
Lê Khánh Mai Anh Hoang Giap Ton: Vâng, biết vậy nhưng bao nhiêu người cứ viết mãi vẫn luôn cảm thấy chưa nói hết được về Phò Mã lẫn tấm áo của ông. Đó là những trăn trở rất tự nhiên có nhu cầu thốt nên lời anh ạ
Nghiêm Trường Dũng Bài viết rất hay, Chúc mừng nhà thơ Lê Khánh Mai ! Là người từng quan sát cảnh quan thiên nhiên phong phú đến ngỡ ngàng của Trường Sơn, khi lần đầu tiên được đọc nghe ca khúc đã được phổ nhạc bài thơ này, tôi đã xúc động ngay từ cái đầu đề của bài thơ. Tác giả đưa cái độc đáo nổi bật của núi rừng Trường Sơn cùng làm nổi bật niềm vui chiến thắng đang đến gần...- Lê Khánh Mai Anh Nghiêm Trường Dũng: ai đã từng qua con đường Trường Sơn sẽ lưu giữ mãi trong mình hình ảnh những chiếc lá đỏ, và chắc chắn sẽ rất yêu bài thơ này của nhà thơ Nguyễn Đình Thi. Màu đỏ của biểu tượng chiến thắng
Mai Tú Ân Chào chị Lê Khánh Mai. Về bài thơ Lá Đỏ của nhà văn NĐT thì tôi cũng đã tham gia trong trang thơ cùng tên của Nhà Thơ Anh Ngọc rồi. Thật sự tôi rất trân trọng bài viết của chị về bài thơ này, cũng như của NTAN...Sự hiểu biết sâu sắc về bài thơ và tác g...Xem thêm- Lê Khánh Mai Chào bạn Mai Tú Ân: Với cảm nhận thi ca trong tư cách người đọc và sự thẩm định, chiếm lĩnh giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ bằng kỹ năng nghề nghiệp, chuyên ngfhiệp (Tôi được đào tạo nghề văn ), tôi khẳng định LÁ ĐỎ LÀ MỘT BÀI THƠ HAY, nếu gạt bỏ yếu tố âm nhạc, nó vẫn là bài thơ hay (Tôi được quyền như thế phải không bạn?) Ai đó cho rằng nó không hay, thì đó là quyền của họ. Còn nói bài thơ là dự cảm chiến thắng thì chỉ là một khía cạnh mà tôi đi sâu khai thác thôi. Bài thơ chắc chắn sẽ còn mang chứa nhiều ý nghĩa khác nữa. Cám ơn bạn đã tham gia ý kiến
- Mai Tú Ân Theo tôi có ba điều để bài thơ này nổi tiếng. Thứ Nhất là cái mà chị viết chỉ là một khía cạnh để đi sâu khai thác, tức là "dự cảm VN chiến thắng" với câu thơ kết :"Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn" lại chính là yếu tố quan trọng vào thời đó để đưa bài thơ vượt lên chính nó. Thứ hai bài thơ của một tác giả nổi tiếng...và cuối cùng quan trọng hơn cả là nó đã được phổ nhạc rất thành công. Công chúng ai cũng biết và thích bài hát này, qua đó kéo bài thơ lên..
Tóm lại cả ba điều kiện để bài thơ này nổi tiếng đều chẳng có thơ, hay liên quan đến thơ, điều mà chúng ta đang bàn tới...
Bây giờ đi sâu vào bài thơ này nhé, trên một tinh thần thuần túy Nghệ Thuật...Và một suynghĩ rằng không có một điều cấm kỵ, một giáo điều hay một tượng đài nào không được đụng đến. Trong nghệ thuật thì chỉ một điều quan trọng, đó là Hay hoặc Không Hay...Ngoài ra những thứ gắn mác vào sẽ rơi rụng dần theo thời gian và sự thẩm định của công chúng vô tư...
Bài thơ gồm những câu thơ 6 chữ nhưng lại phá cách thành 7 chữ ở câu thứ 3...bạn cho rằng đó là theo nhịp...hành quân. Tôi không biết nhịp hành quân trong thơ là như thế nào, nhưng cứ cho như vậy đi...nhưng tại sao đang "hành quân" đều hàng (6 chữ) tác giả lại nhẩy cẫng lên một phát (7 chữ) rồi lại vô hàng (6 chữ) êm ru vvậy...Tôi cho rằng bài thơ đang cao trào, câu thơ 7 chữ có vẻ mạnh mẽ, khi thế hơn một câu 6 chữ xuôi xuôi, đều đều...Một kiểu phá cách không đúng...cách. Vì câu thơ phá cách này không "Đắt" mà cũng chẳng "Đắc Địa"...Đây là một thói quen viết nháp, hay viết ký họa bằng thơ...của những tác giả đang ở chiến trường
Hoàn toàn tôi không cho rằng tác giả kém tài khi viết vậy. Nhà văn NĐT thì không phải bàn về tài năngvới những tác phẩm nổi tiếng cả về văn lẫn thơ, và ông xứng đáng là một tên tuổi lớn trong lòng công chúng, trong đó có tôi. Nhấn mạnh đến sự "bình thường" của bài thơ Lá Đỏ của ông, tôi chỉ chứng minh một điều rằng đây không phải là một tác phẩm kinh điển của ông,chứ đừng nói đến là một tác phẩm ghê gớm gì trong kho tàng văn học VN. Đâychỉ là một bài ký họa bằng thơ, trong rất nhiều bài khác của ông mà thôi. Và nó sẽ chìm vào vị trí của nó nếu không được phổ nhạc thành công. Tôi tin là nhà văn NĐT, với những tác phẩm văn thơ nổi tiếng sẽ cười ruồi khi ai đó đưa bài thơ này lên hàng siêu thơ, hoặc Thơ Hay....để so sánh với nhữngtác phẩm nổi tiếngcủa chính ông...
Bạn Lê Khánh Mai mến. Bạn có quyền cho rằng đây là một bài thơ hay chứ, nhưng với tư cách là một người dốt thơ văn, tôi rất muốn được bạn chỉ giáo cho tôi biết bài thơ này hay ở điểm....thơ nào nhé. Cám ơn bạn và chúc bạn vui... - Lê Khánh Mai Bạn Mai Tú Ân. Bạn phân tích hay lắm. Bạn yêu cầu tôi chỉ giáo cho bạn nhưng tôi thấy tôi chẳng có trách nhiệm chỉ giáo cho ai cả. Những gì tôi cảm nhận về bài thơ tôi đã viết ra rồi đấy. Bạn cho là bài thơ không hay, chỉ bình thường, đó là quyền của bạn. Nhưng bạn đã thừa nhận: tôi cho rằng bài thơ hay là quyền của tôi. Thế là đủ. Một lần nữa cám ơn bạn
- Mai Tú Ân Ồ, vậy mà tôi lại có những điều để nói về bài thơ này, nhưng sẽ không công bằng nếu cứ nói ra..Bạn Lê Khánh Mai mến. Kết luận lại thì đây là một bài thơ bình thường. Nhưng có những điều bình thường làm nên điều vĩ đại...Và bài thơ này đã làm được điều đó khi bay bổng cùng bài nhạc đến với công chúng..
Rất vui khi được đàm đạo và học hỏi với bạn. Cám ơn và chúc bạn luôn có nhiều niềm vui với nàng Thơ của mình... - Lê Khánh Mai Nhan Sinh: Nói về thế hệ thơ Nguyễn Đình Thi sau CM/8 thì Nguyễn Đình thi là người đổi mới đầu tiên trong sáng tạo nghệ thuật. Ông cũng là người viết thơ tự do, không vần đầu tiên, nhưng vì lý do tế nhị, ông đã cất những bài thơ ấy đi sau này mới công ...Xem thêm
- Lê Khánh Mai Viết Hiền Thật vui là vấn đề đặt ra lại có nhiều ý kiến sôi nổi, nhưng không phải là trái chiều. LKM cũng không hề cho rằng LÁ ĐỎ là bài thơ hay nhất của NĐT. Tất nhiên NĐT có nhiều bài hay hơn bài Lá đỏ, Nếu có điều kiện chắc chắn mỗi người sẽ dẫn ra ...Xem thêm
- Tuyết Trần Ôi nghe các văn sĩ và thi sĩ tranh luận em cứ như"cày xong thửa ruộng "ấy , thích vì hiểu thêm nhiề điều, nhưng em đồng ý với thi sĩ LKM, lá đó là bài thơ "đỉnh".
- Lê Khánh Mai Tuyết Trần Ý kiển của bạn đọc (công chúng) là quan trọng nhất. Bởi họ là người quyết định tuổi thọ của tác phẩm văn học nghệ thuật.
- Nghiêm Trường Dũng (...một thế hệ mới đã trưởng thành, chiến tranh chỉ còn trong ký ức. Thời gian vẫn trôi đi và trôi mãi... nhưng những vần thơ đẹp về một thời đạn bom, một thời lửa cháy vẫn luôn sống mãi với thời gian: Lá Đỏ của Nguyễn Đình Thi là một bài thơ như thế -...Xem thêm
- Lê Khánh Mai Anh Nghiêm Trường Dũng đã nêu một vấn đề rất có lý. Đó là vấn đề tiếp nhận tác phẩm văn học, tùy thuộc vào đối tượng bạn đọc. Không có sự trùng khít tuyệt đối trong việc nhận thức những giá trị nghệ thuật ở bạn đọc nói chung. Cùng một bài thơ, nhưng ...Xem thêm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét